Efektywność zarządzania zasobami finansowymi
Dokonując oceny efektywności zarządzania zasobami finansowymi firmy Wawel S.A. w Krakowie można posłużyć się wachlarzem wskaźników, jakie mogą być obliczone na podstawie sprawozdań finansowych. Najczęściej stosowane są38: wskaźnik płynności finansowej; wskaźnik rentowności oraz wskaźnik zadłużenia.
W celu ukazania efektów finansowych, funkcjonowania spółki „Wawel” S.A, poddano ocenie rachunek zysków i strat tego podmiotu za lata 2001 –2003. Ocena ta, pozwoliła na określenie tendencji zachodzących w badanej jednostce gospodarczej. Kształtowanie się podstawowych wielkości ekonomicznych w spółce Wawel S.A. przedstawia rys. 7, natomiast dynamikę poszczególnych kategorii wyniku finansowego ujmuje tabela 3.
Wykres nr 3. Kształtowanie się podstawowych wielkości ekonomicznych w spółce Wawel S.A. w latach 2001 - 2003
Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów uzyskanych w firmie Wawel S.A
Przychody ogółem w 2002 roku wyniosły 101 836 tys. zł i wykazały spadek w stosunku do ubiegłego roku o 32%. Szczególnie duży spadek odnotowany został w zakresie sprzedaży eksportowej (udział w sprzedaży ogółem w 2002 r. wynosił 11,1 % tj. 14.513 tys. zł, a w roku 2003 3,7% tj. 3.806 tys. zł.). Na taki wynik złożyło się kilka przyczyn, przede wszystkim załamanie rynku rosyjskiego, gdzie eksportowano w latach poprzednich ponad 20 % wartości sprzedaży. W wyniku tego wzrosła konkurencja na rynku krajowym w związku ze zwiększoną podażą wyrobów innych producentów, którzy również utracili rynek wschodni. Reakcją na taką sytuację były obniżki cen, wydłużanie terminów płatności za towar, co pociągnęło za sobą spadek rentowności39.
Tab. nr 4. Dynamika poszczególnych kategorii wyniku finansowego w spółce Wawel S. A. w latach 2001 – 2003 /tys.zł/
| Wyszczególnienie | Lata | Dynamika 2000 2001 = 100% | |
| 2001 | 2003 | ||
| Przychody z podstawowej działalności operacyjnej | 149 806 | 101 836 | 68,0 |
| Koszty podstawowej działalności operacyjnej | 136 249 | 108151 | 79,4 |
| Zysk (strata) netto | 4 172 | (16 203) | -448,0 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych spółki Wawel S.A
Należy zaznaczyć, że w kosztach spółki za 2003 rok zawarte są koszty związane z procesami restrukturyzacji, m.in. odprawy i odszkodowania dla zwalnianych pracowników. Reasumując, obniżenie wielkości sprzedaży a wzrost kosztów spowodowały znaczne pogłębienie straty netto. Tendencje taka należy ocenić negatywnie, ponieważ w sytuacji gdy dynamika przyrostu kosztów podstawowej działalności znacznie przewyższa przychody wykazujące istotna tendencje spadkową, świadczy o nieefektywnym funkcjonowania badanego obiektu, ponadto podkreślić należy, że utrzymywanie się takich tendencji prowadzi w prostej drodze do bankructwa. Ponadto, znaczne obniżenie rentowności spółki jest podstawą do przeprowadzenia bardziej wnikliwego badania. W tym celu, w tabeli 2 przedstawiono strukturę elementów składających się, na wartość przychodów ze sprzedaży w spółce Wawel S.A.
w latach 2001 – 2003.
Tab. nr 5. Struktura elementów składających się na wartość przychodów z sprzedaży w spółce Wawel S. A. w latach 2002 – 2003
| Lp. | Wyszczególnienie | 2002 rok | 2003 rok | ||
| tys. zł | % do
przych. | tys. zł | % do
przych. | ||
| 1 | Przychody ze sprzedaży | 149 806 | 100 | 101 836 | 100 |
| 2 | Koszty działalności operacyjnej | 136 249 | 91,0 | 108 151 | 106,2 |
| 3 | Wynik na sprzedaży | 13 557 | 9,0 | (6 315) | (6,2) |
| 4 | Saldo pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych | 445 | 0,3 | 8 167 | 8,0 |
| 5 | Saldo przychodów i kosztów finansowych | 4 801 | 3,2 | 1690 | 1,7 |
| 6 | Saldo zysków i strat nadzwyczajnych | 7 | - | 31 | - |
| 7 | Obciążenia z tytułu podatku dochodowego | 4 132 | 2,8 | - | - |
| 8 | Wynik finansowy netto | 4 172 | 2,8 | (16 203) | (15,9) |
Źródło: opracowanie na podstawie sprawozdań finansowych spółki Wawel S.A
Jak wynika z tabeli 5 w badanym okresie nastąpiło znaczne zwiększenie udziału kosztów działalności operacyjnej w strukturze przychodów ze sprzedaży. W 2002 r. na każdą złotówkę sprzedaży przypadało około 91 groszy kosztów działalności operacyjnej, natomiast w ostatnim okresie koszty działalności podstawowej badanego podmiotu przewyższały o ponad 6 % wartości przychodów ze sprzedaży. Oznaczało to że przychody z działalności podstawowej nie pokrywały kosztów z nią związanych. Ponadto istotną pozycje w roku 2003 stanowi nadwyżka przychodów pozostałej działalności operacyjnej. Podkreślić należy, że źródłem przerostu tych kosztów są przede wszystkim rezerwy tworzone na należności wątpliwe i stracone. Jest to negatywna tendencja, dodatkowo zarząd spółki powinien zastanowić się nad zmianą dotychczasowej strategii sprzedaży. Znaczny przyrost kosztów podstawowej i pozostałej działalności operacyjnej wpłynął na znaczne pogłębienie straty netto w latach 2002 – 2003. W związku z tym przedsiębiorstwo w ostatnim roku analizowanego okresu zamiast realizować marże zysku na sprzedaży dopłacało około 15 groszy do każdej zł sprzedaży. Jedyna pozytywną tendencją w działalności badanego obiektu było obniżenie salda przychodów i kosztów finansowych na co wpłynęło zapewne zmniejszenie odsetek od kredytów. Jednakże w ogóle wartości przychodów ze sprzedaży jest to kwota nieznaczna nie rzutująca w istotny sposób na meritum problemy. Wobec tego badanie przeprowadzone na tym etapie, potwierdza słuszność wyciągniętych wcześniej wniosków na temat bardzo niestabilnej sytuacji firmy. Dodatkowo o oceny sytuacji finansowo – ekonomicznej firmy służyć mogą dane zawarte w bilansie. Bilans ukazuje stany poszczególnych składników aktywów i pasywów na konkretny dzień. Zwykle bilans sporządzany jest na ostatni dzień roku.
Przy ocenie majątku firmy, posłużono się bilansem spółki Wawel S. A. za lata 2001 - 2003. Analiza danych zawartych w obu bilansach miała na celu dokonanie oceny zmian jakie dokonały się w składnikach majątku spółki w okresie objętym badaniem. Sytuację majątkową spółki charakteryzują wielkości pozycji bilansowych ujęte w tabeli 640.
Tab. nr 6. Struktura i dynamika elementów majątku spółki Wawel S.A w latach 2001 – 2003
| L.p | Aktywa | Lata | Dynamika | |||||
| 2001 | 2002 | 2003 | 2001=100% | |||||
| tys. zł. | % | tys. zł. | % | tys. zł. | % | |||
| I | Majątek trwały | 32 889 | 34,7 | 36 141 | 43,2 | 29 653 | 49,7 | 90,2 |
| 1. | Wartości niematerialne i prawne | 4 706 | 14,3 | 3 153 | 8,7 | 2 819 | 9,5 | 59,9 |
| 2. | Rzeczowy majątek trwały | 26 939 | 81,9 | 31 907 | 88,3 | 25 753 | 86,8 | 95,6 |
| 3. | Finansowy majątek trwały | 1 244 | 3,8 | 1 081 | 3,0 | 1 081 | 3,6 | 86,9 |
| II | Majątek obrotowy | 59 057 | 62,4 | 46 279 | 55,4 | 29 804 | 50,0 | 50,5 |
| 1. | Zapasy | 17 840 | 30,2 | 15 523 | 33,5 | 11 208 | 37,6 | 62,8 |
| 2. | Należności | 22 027 | 37,3 | 15 901 | 291,0 | 16 142 | 54,2 | 73,3 |
| 3. | Papiery wartościowe | - | - | 12 354 | 26,7 | - | - | - |
| 4. | Środki pieniężne | 19 190 | 32,5 | 1 157 | 2,5 | 2 454 | 8,2 | 12,8 |
| III | Rozliczenia międzyokresowe | 2 709 | 2,9 | 1 157 | 1,4 | 186 | 0,3 | 6,9 |
| RAZEM I + II + III: | 94 655 | 100 | 83 577 | 100 | 59 643 | 100 | 63,0 | |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych spółki Wawel S.A
Analizując strukturę i wielkość najistotniejszych składników majątku przez ich porównanie w latach 2001 - 2003 dostrzegamy, znaczne obniżenie sumy bilansowej z poziomu około 94 mln zł w 2001 do jedynie 59 mln zł w ostatnim roku objętym badaniem (rys. 7).
Wykres nr 7. Kształtowanie się wielkości sumy bilansowej w spółce Wawel S.A. w latach 2001 – 2003
Źródło: Opracowanie własne
Na tak znaczne obniżenie głównych aktywów miał wpływ spadek dynamiki przyrostu majątku trwałego o około 10% i majątku obrotowego którego stań w roku 2003 r. był prawie o połowę niższy w stosunku do 2001 r. czyli pierwszego okresu objętego badaniem. Na tak znaczne obniżenie wartości aktywów obrotowych w badanym okresie wpłynął spadek zapasów i sprzedaż pap. wartościowych przeznaczonych do obrotu. Znaczące zmiany w strukturze majątku obrotowego były m.in. efektem rozpoczętego w III kwartale 2002 r. przez firmę BDO Polska sp. z o.o. (na zlecenie Zarządu Spółki) przeglądu gospodarki magazynowej. Zasadniczym celem przeglądu było określenie optymalnego poziomu zapasów, zmiany w instrukcji obiegu dokumentów magazynowych oraz zasady wyceny zapasów. Graficzne ujęcie kształtowania się struktury majątku obrotowego w badanym okresie ujmuje wykres 841.
Wykres nr 8. Struktura majątku obrotowego w latach 2001, 2002
Aktywa obrotowe w 2001r., (wartość 59 mln zł)
Aktywa obrotowe w 2002 r., (wartość 29 mln zł)
Źródło: opracowanie własne
Ponadto analiza danych przedstawionych w formie graficznej na rys X. pozwala zauważyć, że wraz ze znacznym obniżeniem zapasów w badanym okresie o prawie 8%. Odnotowano znaczne zwiększenie udziału należności w aktywach obrotowych ogółem z poziomu około 34% w 2001 do prawie 55% w roku 2003 tj. o 19%. Podkreślić należy, że znaczny przyrost należności spowodowany był przede wszystkim wydłużeniem terminu płatności co miało na celu pozyskanie nowych odbiorców. Jednakże działania te nie wpłynęły istotnie na wzrost przychodów ze sprzedaży. W związku z tym można wnioskować iż znaczna ilość należności są to należności stracone, co w obecnej sytuacji spółki może nie tylko zwiększać koszty jej działalności, ale wpływać na istotne pogorszenie płynności finansowej.
W warunkach gospodarki rynkowej podstawowym celem działalności każdego podmiotu gospodarczego jest generowanie zysku. Wielkość zysku i obliczona na jego podstawie rentowność stanowią odzwierciedlenie sprawności finansowej każdego przedsiębiorstwa. Przy ocenie rentowności spółki Wawel S.A. posłużono się następującymi wskaźnikami42:
wskaźnik marży zysku netto – stosunek zysku netto do przychodów netto ze sprzedaży,
stopa zwrotu aktywów (ROA) – stosunek zysku netto do wielkości aktywów,
stopa zwrotu z kapitału własnego (ROE) – stosunek zysku netto do wielkości kapitałów własnych.
Natomiast kształtowanie się poszczególnych wartości wskaźników w latach
2001 – 2003 przedstawia tabela 9.
Tab. nr 9. Kształtowanie się wskaźników rentowności w spółce Wawel S.A w latach 1998 – 2000
| Wyszczególnienie | Lata | ||
| 2001 | 2002 | 2003 | |
| rentowność sprzedaży (%) |  |  |  |
| rentowność majątku (%) |  |  |  |
| rentowność kapitałów własnych (%) |  |  |  |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych spółki Wawel S.A
Rentowność spółki systematycznie się pogarsza. Świadczy o tym ujemna tendencja w kształtowania się wskaźników we wszystkich aspektach przeprowadzonego badania. Znaczne obniżenie przyrostu przychodów ze sprzedaży wraz ze wzrostem kosztów działalności podstawowej było źródłem osiągniecie struty netto w latach 2002 – 2003. Znalazło to odzwierciedlenie w kształtowaniu się wskaźników rentowności. Rentowność sprzedaży spadła z poziomi 2,8% do około –16% w ostatnim roku objętym badaniem. Oznaczało to, że spółka de facto dopłacała do sprzedaży. Stawia to pod znakiem zapytania działalności tego podmiotu w dotychczasowej formie. Wraz z ujemna rentownością sprzedaży w latach 2001 – 2003 odnotowano znaczny spadek rentowności majątku. Najniższą wartość wskaźnik ten osiągnął w roku 2003 r tj. około 27%. Oznaczało to, że każda złotówka ulokowana w składnikach majątkowych przynosiła ponad 27 groszy straty.
Na najniższym poziomie wśród analizowanych wskaźników rentowności osiągnął wskaźnik rentowności kapitału własnego. W ostatnim okresie analizowanego okresu wskaźnik ten ukształtował się na poziomie około –50%. Wpłynęło na to przede wszystkim osiągniecie ujemnego wyniku finansowego w roku 2003, oraz systematyczne obniżanie wielkości kapitału. Należy zaznaczyć że w tym kontekście poziom wskaźnika można interpretować w dwóch aspektach a mianowicie jako miernik korzyści właścicieli podmiotu (akcjonariuszy), oraz jako możliwość realnego zwiększenia kapitału firmy. W wypadku badanej spółki o jednym jak i o drugim niema co mówić, ponieważ w sytuacji gdy wskaźnik kształtuje się na poziomie około –50% oznacza to że 1zł ulokowana w kapitał spółki przynosi 50 groszy straty, oczywiści nie można już mówić o alternatywnych formach inwestowania. Natomiast w drugim aspekcie strata netto osiągnięta w 2003 r. stanowiła prawie połowę tego kapitału co przy zachowaniu dotychczasowych tendencji skłania ku bardzo pesymistycznemu scenariuszowi. Oczywiście i w tym przypadku niema sensu uwzględniać ani obniżania wartości kapitału własnego spowodowanego inflacją (deprecjacja kapitałów własnych), ponieważ to jedynie umocni przekonanie o naprawdę złej sytuacji finansowej badanego podmiotu.
W związku z tym istotne wydaje się zbadanie wpływu wybranych czynników na spadek rentowności kapitału własnego. Wyrażając rentowność tego kapitału jako iloczyn rentowności sprzedaży, rotacji aktywów oraz struktury kapitału wyrażonej relacją aktywów do kapitału własnego (zob. tab. nr 10)43.
Tab. nr 10. Rentowność kapitału własnego przy zastosowaniu złożonego wskaźnika rentowności w latach 2001 - 2003
| Lp. | Wyszczególnienie | Jedn. miary | Lata | ||
| 2001 | 2002 | 2003 | |||
| 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. |
| 1. | Rentowność sprzedaży | % | 2,8 | (8,6) | (15,9) |
| 2. | Rotacja aktywów | % | 1,6 | 1,6 | 1,7 |
| 3. | Struktura kapitału | % | 1,6 | 1,7 | 1,8 |
| 4. | Rentowność kapitałów własnych | % | 7,0 | (23,3) | 50 |
Źródło: opracowanie własne
Z analizy danych zawartych w tabeli 10, wynika że na znaczne obniżenie rentowności kapitału własnego w latach 2001 – 2003 wpłynęło przede wszystkim obniżenie marży zysku netto na sprzedawanych produktach.
Warto w tym miejscu omówić także kwestię związaną z kanałami dystrybucji czekolady. Otóż ważnym kanałem dystrybucji dla tego produktu jest kanał klasyczny, na który przypada 51% sprzedaży w ujęciu ilościowym. Tworzą go małe sklepy (czyli o powierzchni mniejszej niż 40m2) generujące 29% sprzedaży i średnie (o powierzchni 40m2-100m2) generujące 22%. W dużych sklepach realizowane jest 43% sprzedaży (z tego 9% przypada na sklepy o powierzchni 100-300m2 a 34% na supermarkety). Pozostałe 5% przypada na sklepy ze słodyczami i alkoholem.
Jeśli konsumentów podzielimy na grupy wiekowe, to okaże się, że tabliczki czekoladowe najczęściej kupują nastolatki. W grupie konsumentów z przedziału wiekowego od 15 do 19 lat czekoladą zajada się 97% respondentów. Niewiele mniejszy procent spożywających czekoladę jest w grupie osób pomiędzy 20 a 29 rokiem życia (92%) oraz w grupie wiekowej osób od 30 do 49 roku życia (ok. 90%). Stosunkowo najrzadziej czekoladę spożywają konsumenci powyżej 50 roku życia, wśród których spożycie tego produktu kształtuje się na poziomie 80% (według IQS and Quant Group, 2000)44.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.